جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پس از پیمان صلح حدیبیه و بازگشت پیروزمندانه ی پیامبر اکرم (ص) به مدینه و فراهم آمدن آرامشی نسبی در جامعه ی آن زمان، فرصتی فراهم آمد که پیامبر اکرم (ص) به امر خداوند تعالی آنجا که فرموده است: ?وَمَآ أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّهً لِّلنَّاسِ بَشِیراً وَنَذِیراً? ( سبأ : 28 ) جامه ی عمل پوشانَد، بدین جهت با ارسال نامه هایی به نقاط مختلف جهان، ندای خوش آهنگ اسلام را، نیز به آن سوی مرزهای جزیره العرب رسانید. پیامبر اکرم(ص) در این نامه ها به طرح اندیشه های اساسی و بنیادین در اسلام پرداخته و به عقاید مشترک میان ادیان آسمانی توجهی ویژه داشته است، تا آنجا که برخی از معتقدان به ادیان الهی را در راستای دعوت به آیین اسلام، با ذکر آیه ی 64 سوره آل عمران به «کلمه سواء» که همان کلمه ی توحید «لا إله إلا الله» می باشد، فراخوانده است و گاهی با اسلوبی خردمندانه به انحرافات عقیدتی شایع در میان آنان اشاره ای چند داشته است. بررسی دقیق درون مایه ها بدون توجه به ارتباط تنگاتنگ سبک و عنصر معنا ممکن نیست. و این امر از اصول و مبانی بررسی درون مایه ها به شمار می رود. در پایان نامه ی حاضر تحلیل درون مایه ها ی نامه های پیامبر اکرم (ص) به روش توصیفی ــ تفسیری و با رویکرد زبان شناختی انجام یافته است.سبک و شیوه ی تعبیر از یک معنا، نقش غیر قابل انکاری در تاثیر گذاری معنای مورد نظر بر مخاطب دارد. نظر به این نکته و بررسی شیوه ی بیانی متن نامه های پیامبر اکرم(ص) که با هدف دعوت به دین اسلام نگاشته و سوی مخاطبین آنها ارسال شده است، دریافتیم که این سبک بیانی در سه سطح آوایی، ترکیبی وبلاغی نقش به سزایی در انتقال معنا به شکلی مطلوب و تحریک عاطفه ی مخاطب با هدف درنگ و تامل بر محتوا و پیام نامه داشته است.

بهائیت یکی از فرقه های نو ظهور است که داعیه ارائه آئینی جدید همساز با شرایط زمان داشته و دوران دیگر ادیان بویژه اسلامرا سپری شده تلقی می کند از آنجا که بهائیان در برخورد با مسلمانان می کوشند خود را همچنان پایبند به اسلام و آئینشان را برآمده از قرآن معرفی کنند، با آگاهی از اصول دوازده گانه آنها می توان آن اصول را با مبانی اصیل اسلامی یعنی کتاب و سنت سنجیده و میزان صدق آن مدعا را بدست آورد. بررسی تاریخ بهائیت نشان می دهد این فرقه از آغاز تا امروز مورد حمایت بی دریغ دشمنان اسلام بوده برای ترویج آئین خود از آخرین شیوه های تبلیغی سود جسته است با توجه به اینکه بهائیت در برابر جمهوری اسلامی ایران موضعی خصمانه دارد معرفی روش های تبلیغی آن می تواند مربیان و مسئولان فرهنگی جامعه را در برنامه ریزی برای ایمن سازی باورهای دینی مردم یاری بخشد در رساله ی حاضر که تحقیقی تحلیلی- توصیفی است سعی شده است با پرداختن به نحوه ی شکل گیری عقاید و آراء بهائیت و مقایسه آن با عقاید اسلامی و اصول ادیان الهی به ماهیت این فرقه پرداخته و ضمن معرفی روش های تبلیغی آنان به این نتیجه دست یابد که سیر تحولات و تغییرات در این مسلک حاکی از نیت واقعی آنها مبنی بر سلب اعتماد مردم و سست شدن اعتقاد آنها نسبت به اصول مذهبی مورد قبول خود می باشد از اینرو شیوه های متفاوت و گاه متضاد در عقاید، کردار و روش های تبلیغی این فرقه مشاهده می شود.

در تحقیق حاضر سعی شده توضیحاتی درباره وضع اقلیمی، آداب و رسوم و پیشینه مذهبی در جزیره العرب و دول همسایه آن، ایران و روم و تأثیر این دو امپراتوری در نفوذ آیین یهود و نصاری بر باورهای مذهبی ساکنان جزیره العرب قبل و بعد از ظهور اسلام پرداخته شود. همچنین ریشه یابی چگونگی نفوذ و اشاعه باورها، عقاید، افسانه ها و خرافات آیین یهود و نصاری در بین تازه مسلمانان و خلفا و دستگاه های حکومتی مسلمانان تا دوره اول عباسیان (333هـ ق) مورد بررسی قرار گیرد. اهداف: بررسی عوامل بوجود آورنده افکار و اندیشه های دو مذهب یهود و نصاری و تأثیر آن در جزیره العرب بعد از ظهور اسلام بر عقاید مذهبی اعراب تازه مسلمان، همچنین شناخت و آگاهی از میزان و چگونگی رسوخ اسرائیلیات بر فِرق اسلامی به ویژه فقره اشاعره.روش پژوهش: توصیفی، تحلیلی است.نتیجه کلی: بعد از ظهور اسلام و پذیرفته شدن آن از سوی اعراب ساکن جزیره العرب به میران قابل توجهی از اقتدار و قدرت علما و دانشمندان و پیروان دو آیین یهود و نصاری ساکن در جزیره العرب کاسته شد. در پی آن وضعیت معیشتی و اقتصادی آنان نیز دستخوش نابسامانی گردید. به همین دلیل آنها دست به مبارزه بر ضد اسلام زدند. علما و دانشمندان آنها با تظاهر به اسلام آوردن وارد جوامع علمی و حکومتی مسلمان شده و در پی کسب قدرت از دست رفته خود شروع به تبلیغ باورها و خرافات خود در قالب احادیث در بین نومسلمانان و حکومت های تازه مسلمان نمودند و با استفاده از ناآگاهی بعضی از خلفا، به جعل احادیث و رواج اسرائیلیات درمیان مسلمانان پرداخته و در نتیجه تفرقه انداختن در بین مسلمانان و فرقه های مختلفی که بعد از فوت پیامبر(ص) به وجود آمد، نقش بسزایی ایفا کردند. از جمله فرقه اشاعره که در آراء کلامی و عقاید دینی آنان در بسیاری موارد نفوذ اسرائیلیات و آیات انجیل و تورات قابل تأمل است.

این نوشتار ابعاد مختلف دعاهای امام سجاد( در صحیفه سجادیه و آثار تربیت فردی و اجتماعی این دعاها را شرح و بررسی کرده است. در این تحقیق که در پنج فصل تنظیم شده، به ابعاد تربیتی، اخلاقی و انسان ساز صحیفه سجادیه و دعاهای مندرج در آن که دارای مضامین عالی عرفانی است، پرداخته شده است. در فصل اول، گوشه‌هایی از حیات امام سجاد(، دلایل امامت آن حضرت، اوضاع فرهنگی، سیاسی و اجتماعی عصر آن امام که منجر به تدوین صحیفه سجادیه توسط آن حضرت شده است توصیف گردیده است و ابعاد علمی، نظری و عقیدتی این دعا و بهره‌گیری آن از آیات قرآن مطرح گردیده است. آن گاه به روش‌های تربیتی امام سجاد( در صحیفه سجادیه اشاره شده و اسناد صحیفه سجادیه و نسخه‌های مختلف این صحیفه، اختلاف در تعداد ادعیه مندرج در صحیفه، فرق میان ادعیه ذکر شده و روایات مختلف مربوط به آن ها بررسی شده است. در فصل دوم به بحث درباره ابعاد انسان از دیدگاه امام سجاد( پرداخته شده و حقیقت انسان، کمال انسان، حقوق انسان از دیدگاه امام سجاد( آمده است و حقیقت انسان، کمال انسان، حقوق انسان، سعادت و شقاوت انسان، هدایت انسان، عاقبت انسان و عزت و شرف انسانی از منظر امام سجاد( در ادعیه صحیفه سجادیه منعکس شده است. در فصل سوم، امور اعتقادی مطرح شده از منظر امام سجاد( در صحیفه سجادیه مانند توحید و صفات الهی، معرفت خداوند، عدل الهی، نبوت، امامت و معاد بیان گردیده است. در فصل چهارم، ابعاد فقهی صحیفه سجادیه مانند نماز، سجود، ماه رمضان، روزه و حج مطرح شده و دیدگاه‌های آن امام در مورد قرآن کریم، حکومت اسلامی، خشوع، بداء، ملایکه، نماز شب، ایمان به غیب و نسبت بین اسلام و ایمان تبیین گردیده است. در فصل پنجم نیز ابعاد اخلاقی و تربیتی صحیفه سجادیه که در آن از انواع فضایل و رذایل اخلاقی سخن به میان آمده مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

بی‌تردید نمی‌تو‌‌ان حکومتی را یافت که مخالف نداشته باشد وهمه حکومتها چه حق و چه باطل، دارای مخالف هستند و حکومت امام‌علی(ع) نیز از این امر مستثنی نیست.این نوشتار در صدد آن است که به بررسی نگرش سیاسی مولا علی(ع) و راهبردهای ایشان در مقابل مخالفین زمان خود بپردازد، تا روش آن حضرت، الهام‌بخش روزگار ما نیز باشد.نگارنده در این رساله ابتدا به معناشناسی واژه‌ی مخالف و سپس به فلسفه به وجودآمدن این نوع مخالفتها پرداخته است.از عنصرهای مخالف‌آفرین در حکومت آن حضرت می‌توان به عامل‌های: نژاد و قومیت ، دین و مذهب ، اخلاق و ارزشها و عامل سیاسی و اجتماعی اشاره کرد.در ادامه‌ی این رساله، به معرفی اقسام مخالفان و تشریح انگیزه‌ها و اهداف آنان پرداخته شده، که می‌توان از عواملی مانند دنیاپرستی، کینه‌توزی ، قدرت‌طلبی ، براندازی حاکمیت دینی ،تضعیف باورها و … یاد کرد.همچنین کاوش‌هایی در زمینه روشها و تاکتیکهای مخالفان، شیوه رفتار مولا علی(ع) با آنان، حقوق و آزادی‌های مخالفان در حکومت علوی صورت گرفته است.ازمهمترین تاکتیکهای مخالفان می‌توان به مواردی از قبیل ایجاد شبهه، شعارهای عوام فریبانه، جوسازی، استفاده ابزاری از مقدسات و… اشاره کرد. در مورد سبک رفتار آن حضرت با مخالفین خود، می‌توان گفت که مولا علی(ع) با توجه به موقعیّت‌ها و عکس‌العمل‌های متفاوت آنان، از روشهای متفاوت گفتگو، مدا‌‌‌ر‌‌‌ا و قاطعیت استفاده کرده است.در سیره حکومتی امیرالمومنین(ع)، مخالفان از حقوق و آزادی‌هایی از قبیل: حق حیات و آزادی تن ، آزادی بیان ، آزادی تفکر و اندیشه و…برخوردار بودند.

تعیین جایگاه و منزلت انسان در نظام هستی، موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود. هدف از انجام این تحقیق بیان جایگاه خاص انسان در نظام آفرینش بوده است که در اینجا با تکیه بر دو منبع ارزشمند آسمانی قرآن کریم و انجیل جایگاه واقعی انسان در نظام هستی به طور مقایسه ای تبیین گردیده. کتاب مقدس و قرآن هر دوآفرینش انسان را تجلی رحمت خداوند می دانند و او را خلیفه و جانشین خدا می دانند. در انجیلانسان آمیزه‌ای از روح و جسم می‌باشد و از خلقتی مادی و الهی بهره‌مند است. وقتی آدم گناه کرد ماهیت انسان خراب شد به طوری که اینک همه انسانها با ماهیتی گناه‏آلود به دنیا می‏آیند و نسل آدم همه وارث این گناه‏اند،ولی از نگاه قرآن انسان موجودى است که از یک سو فطرتى الهى و از سوى دیگر، طبیعتى مادى دارد، فطرت او را به سمت معارف بلند، معنویات، و خیرات دعوت مى کند و طبیعت او را به حضیض مادیّت، شهوات و شرور فرا مى خواند. در کتاب مقدس، روح‌القدس، مترادف جبرئیل یا فرشته‏ای از فرشتگان خدا و آفریده‏ای از آفریدگان او نیست، او در حقیقت خود خدا است که در قلوب مردم و جهان جای دارد و به عمل اشتغال دارددر حالی که موارد استعمال روح در قرآن بسیار متنوع است.از منظر انجیل، خداوند براى نجات و رستگارى انسان گناهکار چاره اى ندید جز آنکه خود را به صورت عیسى مسیح مجسم کند تا بتواند مستقیماً به هدایت و ارشاد آن ها همت گمارددر حالی که در قرآن خداوند به حکم قضاى حتمى خود، دو مسیر متفاوت جلوى پاى آن دو و فرزندانشان نهاد: مسیرى که به سعادت و رستگارى آدمیان منجر مى شد و مسیرى که به شقاوت و بدبختى آن ها مى انجامید.و این انسان است که با اختیار خود می تواند یکی از این دو مسر را برگزیند. در انجیل و قرآن انسان دارای کرامت است. در انجیل، فیض ازلی خداوندمی‌توانند رستگاری انسان را رقم بزنند.اما در قرآن انسان شخصیتی است دارای اختیار که قدرت تشخیص راه سعادت خود را دارد، ولی برای ادامه راه، نیازمند راهنماست.در انجیل ، ایمان و عشق به خدا، مهم‌ترین اصل اخلاقی و برترین فضیلت دینی دانسته شده است. درقرآن هم، ریش? ارزش‌های اخلاقی، ایمان است واعمال صالحه ثمرات ایمان هستند.

رویکرد امامان معصوم علیهم‌السّلام به قرآن کریم گاهی در شکل استناد به معنی « استدلال به قرآن به عنوان دلیلی مستقلّ بر اساس قواعد حاکم بر استفاده از یک متن برای اثبات حکم فقهی» است. یکی از مقدّمات تبیین روش‏اهل بیت علیهم‌السّلام در استناد فقهی بهقرآن، مطالعه‌ی گونه‌های این استنادات است. ‏این پژوهش درحدّ بضاعت و ظرفیّت خود در ‏این راه قدم گذاشته است. در فصل نخست از فصول سه گانه به بیان مبادی تفسیر و استناد و در فصل دوم به استقراء گونه‌های استنادات معصومان علیهم السّلام پرداخته شده است. شواهدی از استناد به منطوق، شامل مفاد مفردات و ترکیبات و سپس استناد به مفهوم شامل مفهوم موافق و مخالف آمده است. پس از آن مواردی از استناد به قرائن لفظی پیوسته، غیر لفظی پیوسته و قرائن غیر لفظی ذکر شده است. در‏این فصل، ابتدا آیه یا آیاتمورد استناد معصوم علیه‌السلام ذکر می‌شود و پس از گزارش دیدگاه مفسّران و فقیهان راجع به ‏آیه، به ذکر روایات استنادی پرداخته می‌شود و در آخر به نتیجه‌ گیری پرداخته می‌شود. در فصل سوم، ابتدا سازگاری بحث استناد فقهی با مبانی کلامی‎شیعه در باب علم امام علیه‌السلام و پس از آن، برخی آثار و ثمرات گونه شناسی استنادات فقهی معصومان علیهم السّلام به قرآن تبیین شده است.‏ این آثار در سه محور آثار تفسیری و استنادی، آثار اصولی و آثار فقهی طبقه بندی شده است. از جمله آثار اصولی ‏این بحث، تفکیک روایات تفسیری از روایات غیر تفسیری همسو با مفاد‏ آیات قران و تفکیک روایات استنادی از غیر استنادی و تبیین رابطه‌ی طولی آن‌ها است که در بحث تعادل و تراجیح تأثیر دارد. از آثار فقهی بحث، دست‏یابی به مستند قواعد و احکام فقهی و ورود در عرصه‌های ناپیموده‌ی فقه همچون دعوت و فتح است.

این پژوهش به تشریح تاریخچه اجتهاد در دوران پس از غیبت کبرا، مفهوم اجتهاد نزد شیعه امامیه و اهل سنت و روش‌های استدلال و استنباط حکم شرعی (اجتهاد) از منظر آنان می‌پردازد و ادله اجتهادی در مکتب امامیه و اهل سنت را شرح می‌دهد. نویسنده ضمن بیان کلیاتی درباره اجتهاد، به ادوار اجتهاد و فراز و نشیب‌های آن از صدر اسلام تا زمان غیبت و پس از آن اشاره کرده و شیوه‌های اجتهادی را از دیدگاه فریقین بررسی کرده است. وی در فصل اول به مفهوم شناسی واژه‌هایی مانند اجتهاد، منهج (روش)، فقه، انسداد و انفتاح و مفهوم لغوی، اصطلاحی و فقهی آن‌ها می‌پردازد. وی در فصل دوم ضمن ارائه تاریخچه اجتهاد در عصر اول اسلام، یعنی: زمان حیات رسول خدا( و عصر ائمه معصومین(، اجتهاد صحابه در مقابل نص پیامبر اسلام( را نقد کرده و اجتهاد ائمه معصوم و شاگردان خاص ایشان را تأیید می‌کند. نگارنده در فصل سوم مراحل و ادوار تاریخی اجتهاد را نزد اهل سنت بررسیده و نقش صحابه و تابعین را در این زمینه باز می‌گوید. آن‌گاه نقش ائمه اربعه اهل سنت در اجتهاد را بیان کرده و با توجه به نظریه آنان در زمینه انسداد باب اجتهاد، مذاهب و مناهج فقهی اهل سنت را به چهار مذهب حنفی، مالکی، حنبلی و شافعی منحصر کرده و دیدگاه ائمه اربعه را فصل الخطاب مباحث فقهی و اجتهادی آنان دانسته است. او در فصل چهارم به ادوار و مراحل مختلف اجتهاد نزد شیعه امامیه می‌پردازد و مرحله‌های تأسیس اجتهاد در تشیع، استقلال و تکوین اجتهاد شیعه را بررسیده و مراتب تطور و کمال آن را از لحاظ تاریخی شرح داده و مکتب‌های مهم اجتهادی و فقهای مشهور هر مکتب را معرفی می‌کند. نویسنده در فصل پنجم مهم‌ترین اصول و روش‌های اجتهاد را ابتدا از منظر ائمه چهارگانه اهل سنت و سپس نزد شیعه امامیه واکاوی کرده و اصول کلی اجتهاد، صدور فتوا، او استخراج حکم شرعی از ادله مختلف را از منظرآنان تبیین می‌سازد

همه مفسران شیعه وسنی، معتقد به عصمت پیامبران،در مرحله دریافت وابلاغ وحی می باشند. عموم شیعیان براساس آیات الهی که در آن، انبیاء،«مخلَصین» نامیده شده وبا اذن الهی باید مورد اطاعت واقع شوند وبه استناد سخنان صریح خود پیامبر(ص) واصحاب او وبهره مندی از براهین عقلی، انبیاء را مبرای از هر گونه گناه،خطا ونسیان در عمل، قبل از نبوت وبعد از آن، می دانند.اهل سنت، معتقد به عصمت عملی پیامبران، فقط از گناه کبیره وبرخی از صغائر، در زمان نبوت می باشندواشکالی در صدور خطا ونسیان از ایشان نمی بینند.بیشتراهل سنت با وجود اعتقاد به تاثیر علم انبیاء در عصمت ایشان ، ایرادی در صدور گناه صغیره واشتباه، از آنان نمی بینند، اما مفسران شیعه، تاثیر علم پیامبران همراه با توفیق الهی را با عث معصومیت ایشان از هر گناه وخطائی می دانند. اشاعره،در برخورد با آیات شبه انگیز عصمت ، معصیت واشتباه انبیاء را تلویحا قبول وآن را توجیه می کنندوطرفداران اختیاری بودن عصمت از اهل سنت ، در تفسیر آیات مذکور، به صراحت، صدور گناه وخطا از انبیاء را جائز می دانند، اما شیعیان با تاویل آیات فوق، پیامبران را از گناه وخطا ، تبرئه می نمایند.سیر تحول نو آوری مفسران در قرن اول و دوم با تغییر شکل تفسیر از حالت ساده و صرفا معنا شناسی واژه ها و گزیده گوئی، بهتفسیر در ابعاد گوناگون و اجتهاد در مسائل قرآنی و آغاز تدوین تفسیر بصورت مستقل و منظم، تحقق یافت. از قرن سوم تا هفتم، روش رایج عموم مفسران شیعه و سنی، در تفسیر آیات مربوط به عصمت انبیاء، استناد به روایات منقول از پیامبر (ص) بود. از قرن پنجم تا هفتم علاوه بر مستند ات روائی و معناشناسی واژه ها، استفاده از براهین و استدلالات عقلی و استفاده از آیات مشابه در تبیین آیات عصمت، باعث ایجاد تحول در تبیین آیات و ظهور تفاسیر جدید گردید. در این پژوهش، مقایسه نو آوری مفسران شیعه و سنی، از طریق معیار های؛ «وا کاوی و ظرفیت سنجی واژگان آیات»، « بازنگری و تحلیل لفظی آیات»،«کاربرد تأویلات معتبر» و« تحلیل نقلی وعقلی» آیات عصمت انبیاءصورت گرفته است که بیشترین سهم نوآوری، مربوط به مفسران شیعه می باشد. شاخص ترین مفسران اثر گذار در سیر تحولتفسیر آیات عصمت انبیاء در بین شیعیان، « طبرسی» صاحب« مجمع البیان»ودر بین اهل سنت « فخر رازی» صاحب «مفاتیح الغیب»می باشند.

خداوند سبحان برای هدایت و سعادت بشر نمایندگانی را فرستاد که از لحاظ جسم و روح کاملترین افراد بودند. آنان در پرتو وحی و الهام که به تمام معنی واقع‌نما است و از هر گونه خطا و اشتباه مصون می‌باشد، جامعه را به خیر و رستگاری در هر دو جهان رهبری می‌نمایند. اینها نه تنها از صفات زشت و غیراخلاقی دور و پاک بودند، بلکه جامعه بشری را به تهذیب نفس و پاکیزگی روح و نوع دوستی و ضعیف پروری دعوت نموده و خود به آنها به شدت عامل بودند. مصطفی، عالم، حکیم، مخلص، صدیق، امین، نفی شخصیت پرستی، عصمت و ... از جمله صفاتی است که خداوند برای پیامبران تصریح فرموده است.از پیامبران الهی پنج نفر پیامبران اولواالعزم می‌باشد که دارای شریعت بودند و ویژگیهای خاصی برای آنان ذکر گردیده است. از میان پیامبران اولواالعزم، حضرت محمد برتر و افضل و اکمل می باشد، اما پیامبرانی که خداوند اینچنین آنها را توصیف نمودند و الگو برای بشر قرار دادند، در کتاب "صحیح بخاری" و "صحیح مسلم" که در نزد اهل سنت معصوم من الجلد الی الجلد و بعد از قرآن صحیح ترین کتاب می‌باشد، چهره‌های تابناک آنها را خدشه‌دار نموده و روایتهایی در مورد آنان نقل نموده که نه با قرآن و روایات معتبر دیگر این دو کتاب سازگاری دارد و نه با عقل سلیم انسان. در این مورد حتی پیامبر مکرم اسلام هم مستثنی نیست بلکه شخصیت و رفتار آن الگوی بشری و خلق عظیم را مورد سوال قرار داده‌اند. اما با بررسی و تتبع بر اهل دانش و پژوهش روشن می‌شود که این روایات و داستانها ساخته و پرداخته دشمنان دانا یا دوستان نادان یا دین‌فروشان می‌باشند. و از این طرف حکام و خلفاء اموی و عباسی برای حفظ جایگاه و مقام و مشروع جلوه دادن و سرپوش گذاشتن اعمال خلاف عفت و ظلمهای خود توسط بندگان دنیا، روایات جعل کردند و از این کار زشت خود شخصیت پیامبر اسلام را از حد یک انسان معمولی پایین آوردند و از این طریق ضربه جبران‌ناپذیری به اسلام وارد کردند و به دشمنان اسلام میدان دادند، که علیه قرآن و اسلام و پیامبر حمله کنند و با استناد به معتبرترین کتب مسلمانان و مقدسات حمله می‌کنند.